Rady dla początkujących.

Jazda konna, dobrze przygotowana i odpowiednio poprowadzona może stać się niezapomnianą przygodą lub po prostu sposobem na spędzanie wolnego czasu, albo też przerodzić się w hobby, pasję, aż w końcu staje się stylem życia.
Po to aby obcowanie z koniem było dla Państwa źródłem jedynie przyjemnych doznań należy przestrzegać paru fundamentalnych zasad:

Jak się ubrać wybierając się na jazde konną?

- nakrycie głowy

toczek z zapięciem pod szyją lub kask jeździecki

- buty

koniecznie : z płaską i twardą podeszwą oraz niewielkim obcasem

najlepiej : ponad kostkę, z usztywnioną piętą, skórzane,

ewentualnie : obuwie typu półbuty zapinanie na rzepy

unikać : butów sznurowanych, sportowych na miękkiej podeszwie, z podeszwą typu "traktor"

- spodnie

koniecznie : długie do kostki,dobrze przylegające do nóg, bez grubych szwów

najlepiej : typowe jeździeckie bryczesy (do kupienia w sklepach jeździeckich)

ewentualnie : dresowe elastyczne typu legginsy

unikać : spodni typu jeans, sztruksowych, krótkich

- rękawiczki

koniecznie : rękawiczki skórzane lub typowe jeżdzieckie, dobrze dopasowane

unikać : rękawiczek z materiału lub zimowych z wełny

- czapsy

skórzane ochraniacze zakładane jak holewka na łydke, stanowią ważne uzupełnienie do obuwia typu półbuty

- pozostałe niezbędne części ubioru

wygodna bielizna bawełniana

koszulka bawełniana typu T-shirt

cieplejsza bluza lub bezrękawnik

podkolanówki lub wysokie skarpety

Czego oczekiwać przed pierwszą jazdą?

Przede wszystkim oprowadzenia Cię po stajni i przedstawienia koni. Właściciel lub instruktor powinien powiedzieć kilka słów o każdym z nich: imię, pochodzenie, wiek, cechy charakteru, przywary - jeśli posiada. Następnie powinieneś dowiedzieć się gdzie przechowywany jest sprzęt, który należy do którego konia, jakie zwyczaje porządkowe panują w stajni itp. Wreszcie część najważniejsza: instruktor powinien razem z Tobą podejść do któregoś z koni i po krotce opowiedzieć Ci o budowie konia, o przygotowaniu konia do jazdy. Po drodze należy oczywiście nauczyć się, jak nazywa się i jaką rolę spełnia każda część końskiego rzędu, czyli tego co koń nosi na sobie. Powinieneś też dowiedzieć się, co robić z koniem po jeździe.

Jak podejść do konia?

Podchodząc do konia robisz to spokojnie i uważnie, zwracając na siebie uwagę głosem. Może to być powtarzane jego imię, lub cokolwiek, byle nie głośno i nie piskliwie. Przede wszystkim pamiętaj, że jest to żywe zwierzę, a nie kamienna figura. Nie reaguj więc nerwowo na każdy ruch konia. Rozluźnij i opuść swobodnie ramiona, podnieś spokojnie i pewnie głowę, rozluźnij mięśnie twarzy i uśmiechnij się. Twój spokój udzieli się koniowi (nerwowość też!). Z drugiej strony - jest to tylko zwierzę, które nie jest przewidywalne w 100%. Dlatego należy byc gotowym w razie potrzeby zrobić na przykład jakiś unik. Podchodź z boku. Przede wszystkim koń w bok nie kopie. Ale jest jeszcze inny powód. Kąt widzenia konia obejmuje prawie 360 stopni, ale jeśli gdzieś nie widzi, to tego, co ma przed nosem, albo dokładnie z tyłu. A swoich tyłów broni szczególnie, gdyż wie, że stamtąd najczęściej atakują drapieżniki. Po czole też da się raczej pogłaskać koń, który ma już do Ciebie minimum zaufania. Czyli podchodzisz z boku, na wysokości głowy lub szyi, przy czym konie są przyzwyczajone, że robi się to częściej z ich lewej strony. Podstaw mu wtedy pod pysk lewą dłoń złożoną tak, jakbyś miał garstkę czegoś (możesz mieć w niej coś do jedzenia, ale niekoniecznie). Dziwne by było, gdyby koń nie zanurzył pyska w Twojej dłoni, żeby ją dokładnie powąchać. Teraz drugą ręką pogłaszcz go lub poklep (delikatnie!) po szyi. I już jesteście zaprzyjaźnieni ... 

Jak najlepiej wsiadać na konia?

Po stopniach. Jest to dla Ciebie najwygodniejsze, a dla konia najzdrowsze. Wyobraź sobie, że jakieś małe dziecko, ale za to kilka razy dziennie i przez większą część Twojego życia zawisa Ci z impetem na Twojej lewej ręce. Jednocześnie usiłuje z całej siły przekręcić pasek, który masz zaciągnięty najmocniej jak się da, na gołej skórze pod pachami. Jeśli już masz je nosić "na barana", to czy nie lepiej, żeby najpierw wlazło na stołek, a potem delikatnie usiadło Ci na ramiona? 

Rodzaje dyscyplin jeździeckich - ujeżdżenie.

Ujeżdżenie

Ujeżdżenie (też: dresaż, z fr. dressage – tresura) – olimpijska konkurencja jeździectwa wspierana przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI). W nowoczesnym ujeżdżeniu, jeździec i koń wykonują serię określonych wcześniej ruchów, zwanych figurami na czworokątnej arenie, zwanej czworobokiem. Znajomość podstaw tej dyscypliny jest konieczna przy uprawianiu innych dyscyplin jeździeckich, np. skoków. Ujeżdżenie jest też jedną z trzech prób, jakie obejmuje WKKW.

Historia dyscypliny

Zainteresowanie rozwijaniem naturalnych możliwości konia sięga starożytności. W XVI wieku powstała klasyczna szkoła jazdy, w której najpierw szkolono konia "z ziemi" przy pomocy długich wodzy. W XIX wieku popularność zyskało ujeżdżenie, na którego kształtowanie wpływ mieli jeźdźcy z Hiszpańskiej Szkoły Jazdy w Wiedniu oraz Cadre Noir we Francji.

Pierwsze zawody zorganizowano w 1873 roku w Bratysławie w celu utrwalenia schematu klasycznego jeździectwa i przedstawienia najważniejszych celów treningu młodego konia wierzchowego. Od 1963 roku rozgrywane są Mistrzostwa Europy, a od 1966 – Mistrzostwa Świata.

Od początku lat 80. XX w. wprowadzono programy dowolne z muzyką (tzw. Kür). Jeździec wykonuje w nich własny program ułożony z określonego zestawu ruchów i figur (w zależności od klasy trudności programu) z odpowiednio dobranym podkładem muzycznym; program dowolny zawiera jednakże określone elementy obowiązkowe.

Cele ujeżdżenia

Celem ujeżdżenia jest harmonijny rozwój naturalnych możliwości i zdolności konia zrównoważonego, elastycznego, dobrze i szybko reagującego na polecenia. Szkolenie konia powinno prowadzić do doskonalenia jego naturalnej równowagi, zachowania elastyczności ruchów oraz wyrobienia posłuszeństwa i chęci współpracy z jeźdźcem. Koń i jeździec powinni reprezentować wspólnie harmonię i elegancję, płynność ruchów, spokój, równowagę i wzajemne porozumienie. Wyszkolenie konia ujeżdżeniowego wymaga cierpliwości, wyczucia jego psychiki i wielu lat treningu.

"Koń powinien pozwolić jeźdźcowi wygodnie siedzieć, reagując posłusznie i z zaufaniem na pomoce pozostając całkowicie wyprostowany w ruchu po liniach prostych i odpowiednio wygięty przy jeździe po łukach. Powinien sprawiać wrażenie, że wykonuje stawiane mu zadania z własnej woli."

Do ujeżdżenia wykorzystuje się prawie wszystkie współczesne rasy koni gorącokrwistych, choć najczęściej obserwuje się konie hanowerskie i lipicańskie.

Zawody w ujeżdżeniu

Konkursy

Konkursy ujeżdżenia odbywają się w skali międzynarodowej i krajowej. Konkursy krajowe podzielone są na klasy (według stopnia trudności): L, P, N, C, CC i CS. Każda klasa dzieli się na programy opisujące obowiązkowe ruchy, jakie zawodnik i koń powinni wykonać na czworoboku. Zawody organizowane przez FEI w ramach mistrzostw świata, kontynentu, a także igrzysk olimpijskich rozgrywane są w formule konkursów Grand Prix, Grand Prix Special i Grand Prix Kur (dowolny).

We wszystkich klasach, jeździec i koń prezentują figury i chody (zebrane, robocze, pośrednie, wyciągnięte): stęp, kłus i galop, płynne przejścia pomiędzy chodami oraz zmiany tempa. W zależności od poziomu trudności konkursu, obecne są też inne elementy programu, np. ciąg, lotna zmiana nogi (co cztery/trzy/dwie/jedno foule), pasaż, piaff, piruet. "Wszystkie ruchy konia winny być wykonane przy użyciu niewidocznych pomocy i bez widocznego wysiłku ze strony zawodnika". Konkursy w niższych klasach oceniane są przez jednego sędziego; w klasach wyższych oceny wystawia trzech lub pięciu sędziów. Sędzia ocenia zawodnika na 10-punktowej skali. Ocena końcowa zawodnika jest sumowana i podawana w procentach; zwycięża ten, którego wynik jest najwyższy. Kobiety współzawodniczą z mężczyznami.

Areny zawodów

Konkursy w ujeżdżeniu rozgrywane są na piaszczystym (czasem trawiastym) czworoboku o wymiarach 20 × 40 m (niższe klasy) lub 20 × 60 m (wyższe klasy). Czworobok jest oznaczony 12 tablicami z literami, które umieszczone są na ogradzających plac szrankach (niskich białych płotkach). Litery wskazują miejsca wykonania figur (koła, wolty, ósemki, wężyki i serpentyny) i innych elementów programu. Po wjeździe na czworobok, zawodnika obowiązuje ukłon.

Strój i rząd

Strój zawodnika i rząd konia określają przepisy jeździeckie. W zawodach wyższej rangi, strój zawodnika składa się obowiązkowo z: czarnego lub granatowego fraka (na zawodach regionalnych i do klasy CC może to być marynarka), cylindra, białych lub kremowych bryczesów, plastronu lub krawata, rękawiczek, długich czarnych butów i ostróg. Ochronne nakrycie głowy (kask) jest dozwolone we wszystkich klasach i obowiązkowe dla juniorów. Jeźdźcy uprawnieni do noszenia munduru mogą w nim występować na zawodach, zamiast ukłonu obowiązuje wówczas salutowanie. W niższych klasach wymagane jest kiełznanie wędzidłowe, w wyższych – munsztukowe. Obowiązuje siodło ujeżdżeniowe, czyli o wydłużonych tybinkach, do jazdy na długich puśliskach. Używanie bata (tylko ujeżdżeniowego – do 120 cm dla koni i 100 cm dla kuców) jest dozwolone jedynie na zawodach krajowych. Nie dopuszcza się stosowania wytoków, napierśników i innych środków pomocniczych, nawet ochraniaczy nóg końskich czy bandaży. Koń musi być zadbany i czysty, a jego grzywa zapleciona.

Mistrzowie

Jedną z najbardziej utytułowanych zawodniczek światowej czołówki w ujeżdżeniu jest Holenderka Anky van Grunsven, która zdobyła złoto na igrzyskach olimpijskich w Sydney (2000), w Atenach (2004) i w Pekinie (2008).

W Polsce do czołówki należą m.in.:

Anna Bienias,

Justyna Dysarz (8 złotych, 8 srebrnych i 6 brązowych medali imprez mistrzowskich),

Katarzyna Milczarek (wielokrotna mistrzyni Polski, w roku 2009 wygrała konkursy Grand Prix oraz Grand Prix Kur w Pucharze Świata)

Małgorzata Morsztyn (1995-1998 zdobyła medale Mistrzostw Polski; w roku 1999 zajęła I miejsce Halowych Mistrzostw Polski, II miejsce Mistrzostw Polski; w roku 2000 zdobyła I miejsce Mistrzostw Polski[potrzebne źródło]; w roku 2001 wzięła udział w finale Pucharu Świata w ujeżdżeniu, zajęła 11-ste miejsce),

Michał Rapcewicz (dwukrotny Mistrz Polski 2007, 2008 r. i brązowy medalista 2006 r., olimpijczyk 2008).

Żaneta Skowrońska (wielokrotna medalistka Mistrzostw Polski: Młodych Jeźdźców 2000 r., Seniorów 2001, 2002 r.; wicemistrzyni 2003, 2006 r.; medal brązowy 2004, 2005 i 2007 r.),

Teresa Tomaszewska (wielokrotna medalistka mistrzostw Polski),

Maja Wieczorek (czołowa zawodniczka młodej kadry).

Jak założyć siodło i ogłowie ?

Co najpierw ?

Co najpierw ? Siodłanie czy kiełznanie ? Jeśli koń ma kantar i jest uwiązany, najpierw go siodłasz, a dopiero potem kiełznasz. Jeśli stoi w boskie (nawet jeśli z kantarem). W pierwszej kolejności należy założyć mu uzdę.  W przeciwnym razie nie miałbyś nad nim kontroli.

Zabierając się za siodłanie i kiełznanie, przewieszasz sobie uzdę przez ramię, tak abyś miał wolne ręce do trzymania siodła. Niesiesz je na przed ramieniu, przy czym popręg powinien być przerzucony przez siodło. A puśliska muszą być podciągnięte, tak aby strzemiona nie obijały cię o nogi.

Przyjrzyj się dokładnie, jak zbudowane jest siodło i ogłowie :

Kiełznanie.

Najpierw przełóż koniowi wodzę przez szyję. Stań po lewej stronie konia na wysokości szyi. Odepnij zapięcie szyi, po czym przełóż pod pyskiem prawą ręka, w której trzymasz ogłowie za paski policzkowe. Wędzidło trzymaj lewą ręka tuż przy chrapach. Prawą dłoń przełóż pod pyskiem i przytrzymaj mocno na nosie. Lewą, między kciukiem a resztą palców chwyć wędzidło. Jeśli koń nie chce otworzyć pyska wsuń delikatnie kciuk miedzy wargi na wysokości kącika w miejscu, gdzie jest bezzębna krawędź. Pod wpływem tego ucisku koń powinien otworzyć pysk.

 W tym momencie możesz włożyć wędzidło, jednocześnie podciągając do góry paski ogłowia. Trzymając boczne części naczółka i nagłówka, nakładasz je teraz na uszy. Wyciągnij kosmyki grzywy spod naczółka, aby zapobiec ślizganiu się pasków. Naczółek powinien leżeć prosto i dostatecznie głęboko, aby nie drażnić uszu konia. Zapnij teraz podgardle, bacząc przy tym na to, żeby nie zrobić tego za mocno : między pasek a policzek powinna zmieścić się piąstka, Nachrapnik zapnij za kiełznem i pod paskami policzkowymi. Pomiędzy pasek od nachrapnika a nos powinny zmieścić się 3 palce.

Siodłanie

Weź siodło, kładąc ją na lewym przedramieniu przed sobą (łęk przedni przy zgięciu ręki) z popręgiem przerzuconym przez siedzisko. W ten sposób masz wolną prawą rękę.

Stań przy lewym boku konia. Chwyć siodło lewą ręka przedni łęk, a prawą za tylny, trzymając poza tym czaprak. Przemów ładnie do konia, gdy zaczniesz mu zakładać siodło. Połóż je na grzbiecie  przesadnie z przodu.

Teraz podnieś z przodu czaprak, tak aby nie dotykał kłębu, w razie potrzeby wygładź go - powinien leżeć płasko między łękiem siodła a kłębem. Gdyby czaprak leżał na kłębie, byłby on porażony na otarcia podczas jazdy. Teraz przesuń siodło z włosem do tyłu, aż ułoży się we wgłębieniu grzbietu. Pomiędzy popręgiem a stawem łokciowym a koniem powinna zostać wolna przestrzeń szerokości półtorej dłoni.

  Przejdź teraz na prawy bok i sprawdź czy czaprak i siodło leżą równo, czy nie podwinęła się np. tylna tybinka. Opuść delikatnie pas popręgu uważając aby sprzączki nie uderzały o przednie nogi konia. Ponownie ustaw się przy lewym boku, chwyć koniec popręgu i przeciągnij go pod brzuchem.

Początkowo zapnij lekko popręg, umocuj go do zewnętrznych przystuł. Teraz możesz okiełznać konia.

Ustaw puśliska na odpowiednią długość - dopasujesz ją według długości ręki zwiniętej w pięść i przyłożonej do zamka. Zwykle ten sam sposób jest dokładny, ale czasem trzeba skorygować długość puślisk siedząc w siodle.

Powtórnie podepnij puśliska i wyprowadź konia na ujeżdżalnie. Zanim wsiądziesz musisz teraz mocniej podpiąć popręg, żeby siodło się nie przesuwało. Wreszcie opuść strzemiona i gotowe - możesz wsiadać !

Poprawna postawa w siodle

Pielęgnacja.

Sprzęt do czyszczenia konia.

1. Ręcznik lub ścierka do usuwania z powierzchni kurzu.
2. Szczotka ryżowa o grubym włosie do usuwania sklejonej sierści konia.
3. Szczotka włosianą można czesać grzywę oraz ogon.

4. Zmoczoną grzywę można szczotkować szczotką plastikową.
5. Ściągaczka do usuwania nadmiaru wody z sierści konia.
6. Zgrzebło gumowe do usuwania nadmiaru sierść np. w okresie linienia.
7. Metalowego zgrzebła NIE WOLNO UŻYWAĆ NA SKÓRZE KONIA ! Służy on do usuwania sierści ze szczotek.
8. Kopystka do usuwania brudu i gnoju z końskich kopyt.
9. Grzebień do grzywy, który może być również używany na ogonie by go wyczesać.
10. Wilgotna gąbka do czyszczenia kurzu z oczu, nozdrzy.
11. Zgrzebło plastikowe do czyszczenia błota z sierści.

Zawiązywanie bezpiecznego węzła

Przed przystąpieniem do czyszczenie konia musisz go najpierw przywiązać. W stajniach są zazwyczaj specjalnie do tego przeznaczone belki (koniowiązy) lub uchwyty na ścianie. Do uwiązywania konia służy specjalny, bezpieczny węzeł. Dlaczego bezpieczny? Ponieważ gdy zajdzie taka potrzeba pociągnięciem za jeden koniec sznura możesz odwiązać konia. A oto jak się zawiązuje taki węzeł: 

1. Do jednego z końców uwiązu przyczepiony jest kantar. Wolny koniec przełóż przez pierścień (w przypadku uchwytu na ścianie), a potem zagnij uwiąz w sposób pokazany na pierwszym zdjęciu.
2. Przewlecz koniec liny przez wcześniej zrobioną małą pętlę, zaś drugi koniec trzymaj w prawej ręce.
3. Przełóż koniec liny z powrotem przez pętlę i delikatnie zaciągnij węzeł.
By rozwiązać węzeł pociągnij za jego wolny koniec.

Pamiętaj by nie używać żadnego innego węzła (np. supła), ponieważ w nieprzewidzianej sytuacji możesz mieć problem z rozwiązaniem go!

CZYSZCZENIE KOPYT

Pielęgnację konia zaczynamy od wyczyszczenia kopyt.
Należy złapać go za nogę w okolicy pęciny i powiedzieć "noga" lub "daj nogę" (w różnych stajniach się inaczej mówi).
Kopyto czyścimy kopystką wokół tzw. strzałki. Uważaj, szczególnie przy czyszczeniu rowka strzałkowego, by nie zranić konia.
Tak samo postępuj z innymi kopytami.
W przypadku czyszczenia tylnych kopyt złap konia w okolicy pęcin i wyciągnij nogę lekko ku tyłowi. Dzięki temu rumak nie będzie miał jak Cię kopnąć :), a o atak ze strony drugiej nogi się nie obawiaj :).

CZYSZCZENIE SIERŚCI

Kiedy kopyta mamy już czyste przystępujemy do czyszczenia sierści konia. W tym celu używamy szczotki włosianej i zgrzebła, które służy do oczyszczania szczotki.
Czyszczenie zacznij za uszami konia i zgodnie z układem sierści szczotkuj szyję, kłodę i nogi po obu stronach.

Pamiętaj o tym by co jakiś czas wyczyścić szczotkę o zgrzebło. W tym celu należy przesunąć zgrzebło po włosiach szczotki. Potem postukaj zgrzebłem o ziemię by strzepnąć z niego bród osiadły podczas czyszczenie\a szczotki. Obydwie te czynności rób daleko od konia.

ROZCZESYWANIE GRZYWY I OGONA

Najpierw rozplącz ogon, a następnie delikatnie rozczesuj go szczotką do włosia. Pamiętaj by przy tej czynności stać z boku, a nie z tyłu konia, by ten nie mógł Cię kopnąć.
Następnie, za pomocą specjalnego grzebienia, delikatnie rozczesz grzywę i grzywkę.

PRZEMYWANIE

Za pomocą gąbki przetrzyj nozdrza i oczy konia. Łagodnie przemyj oczy, potem wyciśnij gąbkę i przetrzyj nozdrza i pysk. Po tej czynności wypłucz gąbkę. Osobną gąbką przetrzyj odbyt konia. Następnie umyj gąbkę i ręce.

NA KONIEC...

Zwilżoną szmatką przetrzyj całe ciało konia zgodnie z układem sierści. Dzięki temu usuniesz pozostały brud, a sierść będzie lśniąca i gładka.

Strój jeździecki.